Święto Konstytucji 3 Maja
Źródło: Adrian Grycuk/CC BY-SA 3.0-pl/Wikimedia Commons
CIEKAWOSTKI o Konstytucji 3 Maja (1791)
Pierwsza w Europie, druga na świecie!
Konstytucja 3 Maja to pierwsza konstytucja w Europie i druga na świecie – po konstytucji Stanów Zjednoczonych (1787).
Uznawana za jeden z najważniejszych dokumentów oświecenia politycznego.
Uchwalona „sprytem”
Uchwalenie odbyło się po cichu i z zaskoczenia, 3 maja 1791 roku.
Większość przeciwników była nieobecna (część jeszcze wracała z wielkanocnej przerwy), co ułatwiło przeforsowanie ustawy.
Trzy osoby – trzy wielkie nazwiska
Główni autorzy to:
Stanisław August Poniatowski – król Polski,
Hugo Kołłątaj – reformator i ksiądz,
Ignacy Potocki – polityk i działacz oświeceniowy.
Polska miała być nowoczesna
Konstytucja znosiła liberum veto, ograniczała wpływy magnaterii, wzmacniała władzę króla.
Wprowadzała trójpodział władzy (egzekutywa, legislatywa, sądownictwo).
Uznawała chłopów za część narodu i gwarantowała opiekę państwa nad nimi.
Wprowadzała monarchię dziedziczną
Konstytucja znosiła wolną elekcję – miała wprowadzić dziedziczną monarchię konstytucyjną, co miało ustabilizować kraj.
Nie podobała się sąsiadom
Reformy zawarte w konstytucji zagroziły interesom Rosji, Prus i Austrii – obawiały się silnej Polski.
Wkrótce doszło do konfederacji targowickiej, a potem II i III rozbioru Polski.
Obowiązywała bardzo krótko
Oficjalnie obowiązywała zaledwie 14 miesięcy – od 3 maja 1791 do obalenia jej przez wojska rosyjskie w 1792 roku.
Mimo tego – stała się trwałym symbolem walki o wolność i reformy.
Święto Konstytucji
Święto 3 Maja ustanowiono już w 1791 r., ale:
w czasach zaborów – było zakazane,
II RP – oficjalne święto państwowe,
PRL – znów zakazane, świętowano 1 maja, a 3 maja tłumiono demonstracje,
Od 1990 r. znów oficjalne święto narodowe.
Inspirowała innych
Była inspiracją dla ruchów wolnościowych w Europie.
Historycy uważają ją za jeden z najważniejszych dokumentów prawnych nowożytnej Europy.
Duma narodowa
Konstytucja 3 Maja obowiązywała krótko, jednak jest uważana za symbol niezłomności i dążeń do naprawy państwa.
